Ekonomsko osnaživanje žena

  • Datum dokumenta: Mart 2025

Rodna analiza Programa za unapređenje konkurentnosti privrede za 2024. godinu

Sekretarijat Savjeta za konkurentnost je nastavio da analizirali efekte programskih linija za unapredjenje konkurentnosti, sa posebnim akcentom na distribuciju sredstava na osnovu pola.

Privredna društva u dominantno ženskom vlasništvu nastavljaju da prepoznaju ponudjene programske linije kao sredstvo za započinjanje i/ili unapredjenje poslovnih modela, pa je tako u 2024. godini dodijeljeno 765 hiljada eura podrške.

U 2024. godini podržano je 38 ženskih kompanija, sa proječnim nivoom podrške od 20.000 eura, što je značajno veći iznos podrške po aplikaciji u odnosu na prethodnu godinu. Na taj način je omogućeno korisnicama da opredijeljena sredstva iskoriste za ozbiljnija ulaganja u unapređenje poslovanja, čime se podstiče dugoročan razvoj i povećanje konkurentnosti privrednih subjekata.

Analize pokazuju da privredna društva u dominantnom vlasništvu žena traže manje sredstava, pa je tako vrednosno posmatrano 29% sredstava podrške dodijeljeno privrednim društvima koja su u vlasništvu žena, ali je brojčano posmatrano 40% aplikacija odobreno ženskim biznisima. Posmatrano u apsolutnim vrijednostima, najveći iznos podrške u 2024. godini koji je dodijeljen ženskim privrednim društvima korišćen je za unapredjenje proizvodnih kapaciteta i iznosio je odnosno odnosno 464.835 eura (61% ukupno dodijeljenih sredstava), dok je za podršku malim ulaganjima dodijeljeno 171.665 eura (22% sredstava). Ukupno 9% sredstava, odnosno 69.789 eura je iskorišćeno za programsku liniju koja je namijenjena za podršku ženama i mladim u biznisu, dok je 8% odnsno 58.429 eura iskorišćeno za unapređenje digitalizacije.

 

  • Datum dokumenta: Oktobar 2024

Sekretarijat Savjeta za konkurentnost i ekonomsko osnaživanje žena - presjek aktivnosti oktobar 2024. godine

Dokument pruža pregled aktivnosti koje su bile u fokusu rada SCC tokom 2024. godine, uz podsjećanje na ostale koje se realizuju kontinuirano, a koje su detaljno opisane u prethodno objavljenim publikacijama.

Aktivnosti u okviru ekonomskog osnaživanja žena usmjerene su prije svega na aktivno učešće u izradi propisa (zakonskih i podzakonskih akata) i vladinih strateških dokumenata, kao i na prikupljanje i analizu podataka. Takođe, posebna pažnja posvećena je realizaciji sopstvenih inicijativa, među kojima se izdvaja Projekat „ŽIG Ženski biznis“, koji je usmeren na privredna društva koja ispunjavaju uslove međunarodnog dokumentu za žensko preduzetništvo IWA 34.

 

  • Datum dokumenta: April 2024

Rodno odgovorno budžetiranje u Crnoj Gori 2020 – 2023

U okviru rodne agende, SCC je pripremio dokument Rodno odgovorno budžetiranje u Crnoj Gori 2020 – 2023, koji sadrži ključne aktivnosti i zaključke na temu rodno odgovornog bužetiranja za navedeni period.

ROB nam daje priliku da kroz bolju raspodjelu javnih finansija unaprijedimo pravednost u društvu. Ono promoviše mjerljivost i efikasnost politika jer omogućava praćenje rezultata iz perspektive korisnika politika i njihove potrebe. To znači da dizajn politike mora odgovoriti na različite potrebe i interese muškarca i žene.

Kako bi se to postiglo proces razvoja te politike treba biti otvoreniji, uključujući podjednako muškarca i ženu, kao i najmarginalizovanije podgrupe tih grupa. Na taj način, kroz rodno odgovorno budžetiranje, podstiče se i napredak demokratije, jer procesi kreiranja politika i odlučivanja postaju transparentniji i inkluzivniji, što može doprinijeti suzbijanju korupcije i jačanju odgovornosti javnog sektora.

 

  • Datum dokumenta: Mart 2024

Rodna analiza Programa za unapredjenje konkurentnosti za 2023. godinu

Sekretarijat Savjeta za konkurentnost je, kao i prethodnih godina, analizirao efekte programskih linija za unapredjenje konkurentnosti koje realizuje Ministarstvo ekonomskog razvoja, sa posebnim akcentom na distribuciju sredstava na osnovu pola.

Posebno ohrabruje činjenica da su privredna društva u dominantno ženskom vlasništvu prepoznala ponudjene programske linije kao sredstvo za započinjanje i/ili unapredjenje poslovnih modela, pa tako iznos dodijeljene podrške raste iz godine u godinu. U 2023. godini iznos podrške je bio 831.280 EUR, što je povećane od 14% u odnosu na 2022. godinu kada je iznos podrške bio 732.259 EUR.

Analize pokazuju da privredna društva u dominantnom vlasništvu žena traže manje sredstava nego muškarci, ali se trend mijenja.

Navedena privredna društva se u većem broju prijavljuju za nefinansijsku podršku, a od programa finansijske podrske u velikom obimu koriste sredstva za nabavku opreme niže vrijednosti kao i za podrsku digitalizaciji.

Posmatrano u apsolutnim vrijednostima, najveći obim podrške privrednim društvima koja su u dominantno ženskom vlasništvu, iznosio je 314.849 EUR u 2023. godini (38% od ukupnog iznosa sredstava finansijske podrške) i odnosio se na programsku liniju za nabavku opreme male vrijednosti.

 

  • Datum dokumenta: Februar 2024

ŽIG Ženski biznis

Prepoznajući značaj ispravnog identifikovanja "ženskih biznisa", ali i izazova sa kojima se suočavaju kompanije u vlasništvu žena u domenu dostupnosti finansiranja, Sekretarijat Savjeta za konkurentnost je, uz podršku EBRD-a i Vlade Ujedinjenog Kraljevstva, razvio projekat dodjele ŽIGA "Ženski biznis" za privredna društva koja zadovolja vaju uslove iz međunarodnog dokumenta za žensko preduzetništvo MEST IWA 34.

Opšti cilj Projekta je ekonomsko osnaživanje žena, koje će doprinijeti unapređenju rodne ravnopravnosti u Crnoj Gori.

 

  • Datum dokumenta: Septembar 2023

Sekretarijat Savjeta za konkurentnost i ekonomsko osnaživanje žena

Dokument Sekretarijat Savjeta za konkurentnost i ekonomsko osnaživanje žena sadrži sveobuhvatan osvrt na ključne aspekte rada Sekretarijata u posljednje tri godine, a u vezi sa ekonomskim osnaživanjem žena i unapeđenjem rodne ravnopravnosti u Crnoj Gori.

U dokumentu su predstavljene aktivnosti SCC u dijelu: rodno odgovornih javnih nabavki; rodno odgovornog budžetiranja; implementacije dokumenta MEST IWA 34; učešća manje zastupljenog pola u organima upravljanja javnih akcionarskih društava; obračunavanja rodnog jaza u zaradama (gender pay gap); neprenosivog roditeljskog odsustva; uvođenja rodne dimenzije u RIA uputstvo; unapređenja poslovnog ambijenta i investicione klime za žene; publikacija, učešća u radnim grupama i dijaloga sa javnim, privatnim i međunardnim partnerima.

 

 

  • Datum dokumenta: Jun 2023

Mapa puta – Rodno odgovorna reforma investicione klime u Crnoj Gori u 2022. godini

Mapa puta je osmišljena da pomogne kreatorima politika i zagovornicima rodne ranvopravnosti u Crnoj Gori da nauče o razlikama u ograničenjima koje investiciona klima ima na muškarce i žene preduzetnike, da preformulišu politike i, kroz reformske procese koji su uvijek multidisciplinarni i uključuju sve relevantne zainteresovane strane, da transformišu investicionu klimu i učine je rodno osetljivijom. Dokument pomaže i da se identifikuju nove reforme i usmjere budući procesi razvoja politike ka orodnjavanju zakona, propisa i procedura.

  • Datum dokumenta: Jun 2023

Roadmap for Gender Responsive Investment Climate Reform in Montenegro in 2022

Mapa puta je osmišljena da pomogne kreatorima politika i zagovornicima rodne ranvopravnosti u Crnoj Gori da nauče o razlikama u ograničenjima koje investiciona klima ima na muškarce i žene preduzetnike, da preformulišu politike i, kroz reformske procese koji su uvijek multidisciplinarni i uključuju sve relevantne zainteresovane strane, da transformišu investicionu klimu i učine je rodno osetljivijom. Dokument pomaže i da se identifikuju nove reforme i usmjere budući procesi razvoja politike ka orodnjavanju zakona, propisa i procedura.

  • Datum dokumenta: Februar 2023

Metodologija za procjenu uticaja budžeta za rodnu ravnopravnost

Metodologija o procjeni uticaja budžeta na rodnu ravnopravnost je dio SCC rodne agende za 2022. godinu i izrađena je u saradnji sa Misijom OEBS-a za Crnu Goru i nadležnim Ministarstvom finansija. Svrha metodologije je da se pruži podrška institucijama državne uprave Crne Gore u integrisanju rodne perspektive u budžet. Metodologija se primjenjuje za procjenu rodnog uticaja kad je u pitanju izrada prijedloga novih politika kod definisanja srednjoročnog budžetskog okvira, budžetskih programa i javnih investicionih projekata.

  • Datum dokumenta: Februar 2023

Rodna analiza Programa za unapredjenje konkurentnosti privrede

Program za unapređenje konkurentnosti privrede, koji implementira Ministarstvo ekonomskog razvoja i turizma, ima za cilj podsticanje razvoja postojećih procesa, proizvoda i usluga, u cilju jačanja konkurentnosti i izvoznog potencijala mikro, malih i srednjih privrednih društava kroz unapređenje produktivnosti i profitabilnosti uz zadržavanje postojećih i otvaranje novih radnih mjesta. U dokumentu su analizirani programe podrške sa rodnog aspekta i pratio se trend podrške kroz programe koj su usvojeni u periodu od 2019. do 2022. godine. Dokument sadrži i zaključke kao i preporuke za još snažniju podršku ženskim biznisima kroz Program koji će biti usvojen u 2023. godini.

  • Datum dokumenta: Maj 2022

Rodno odgovorno budžetiranje

Dokument su pripremile Parlamentarna budžetska kancelarija i SCC i ima za cilj da predstavi Budžet, način raspodjele sredstava u Budžetu za 2022. godinu, kao i važnost uvođenja rodno odgovornog budžetiranja u sistem, kako bi se na taj način podstakao i napredak demokratije, jer procesi kreiranja politika, odlučivanja postaju transparentniji, inkluzivniji, što može doprinijeti suzbijanju korupcije i ojačati odgovornost.

  • Datum dokumenta: Mart 2022

Uputstvo za primjenu MEST IWA 34 (Žensko preduzetništvo - Ključne definicije i opšti kriterijumi)

Prvi u svijetu skup globalnih definicija, koje se odnose na žensko preduzetništvo, poput onih koje se odnose na privredna društva u vlasništvu žena i ona kojima upravljaju žene. Objavljen 8. marta 2021. godine od strane Međunarodne organizacije za standardizaciju - ISO, dokument daje definicije koje se mogu koristiti u programima privrednog osnaživanja žena (javne nabavke ili trgovinski programi) i za prikupljanje međunarodno uporedivih podataka o ženskom preduzetništvu (uključujući uticaj na lokalnu i nacionalnu privredu).

Dokumentom se definišu i kriterijumi za ocjenjivanje važnih faktora koji se odnose na definicije kao što su: vlasništvo, upravljanje i kontrola u privrednom društvu i  pomaže u realizaciji inicijativa, koje imaju za cilj povećanje ekonomskog osnaživanja žena.

Od 1. jula 2021. godine, dokument je uveden u crnogorski sistem standardizacije pod nazivom MEST IWA 34: Žensko preduzetništvo - ključne definicije i opšti kriterijumi (“Službeni list Crne Gore”, br. 072/21).

  • Datum dokumenta: Mart 2022

Rodno-odgovorno investiciono okruženje u Crnoj Gori za 2021. godinu

Od septembra 2020. godine, Sekretarijat Savjeta za konkurentnost aktivno radi na uvođenju rodne dimenzije u svim aspektima poslovanja kako bi se doprinijelo rodnoj ravnopravnosti i ekonomskom osnaživanju žena.

U tom smislu, tokom 2020. godine, SSC je sproveo Osnovnu procjenu poslovanja s ciljem utvrđivanja da li ograničenja vezana za investicionu klimu utiču drugačije na privredna društva koja vode žene i na ona koja vode muškarci. Na osnovu te procjene, SCC je pripremio Mapu puta za kreiranje djelotvornih politika za žene u biznisu, predstavio ga javnosti, a date su i preporuke za 2021. godinu. U četvrtom kvartalu 2021. godine, SCC je sproveo isto istraživanje da bi se utvrdilo trenutno stanje, uvidjele promjene i mogući trendovi i da bi se pružili savjeti za reforme u 2022. godini.

  • Datum dokumenta: Mart 2022

Rodna analiza Programa za unapređenje konkurentnosti

Program za unapređenje konkurentnosti privrede, koji implementira Ministarstvo ekonomskog razvoja i turizma, ima za cilj podsticanje razvoja postojećih procesa, proizvoda i usluga, u cilju jačanja konkurentnosti i izvoznog potencijala mikro, malih i srednjih privrednih društava kroz unapređenje produktivnosti i profitabilnosti uz zadržavanje postojećih i otvaranje novih radnih mjesta. Glavni zaključci analize su:

  • Podrška kompanijama koja su u većinskom vlasništvu žena raste. U 2019. godini, od ukupnog broja odobrenih aplikacija, 24,9% su nosioci bile žene, a procenat je rastao naredne dvije godine, na 34,0% u 2020. godine i u 2021. godini je dostigao 41,8%.
  • Obim podrške kompanijama koja su u vlasništvu žena raste. Žene su u 2020. godini ostvarile udio od 22,9% u ukupno odobrenim sredstvima iz Programa za unapređenje konkurentnosti privrede, a već u 2021. godini taj procenat je porastao za skoro 10% i ostvarile su udio od 32,8%, od ukupno odobrenih sredstava iz Programa za unapređenje konkurentnosti privrede za 2021. godinu.
  • Kompanije u većinskom vlasništvu žena se u većem broju prijavljuju za nefinansijsku podršku. 71% u grupi odobrenih prijava za nefinansijsku podršku su od žena vlasnica kompanija), a u grupi odobrenih zahtjeva za finansijsku podršku samo 39,5% su zahtjevi koje su podnijele vlasnice kompanija u 2021. godini.
  • Žene traže mnogo manje sredstava od muškaraca. U toku 2020. godine 22,9% ukupno odobrenih sredstava je dodijeljeno ženama, dok je u toku 2021. godine taj procenat iznosio 32,8%.
  • Kompanije koje su u većinskom vlasništvu žena najmanje se interesuju za Program podsticanja cirkularne ekonomije (implementacija je bila 0% u 2021). Niska svijest o cirkularnoj ekonomiji je problem i kod preduzeća koja su u većinskom vlasništvu muškaraca jer je ovim programom bila odobrena samo jedna aplikacija u 2021. godini.

 

  • Datum dokumenta: Jun 2021

Mapa puta – Rodno odgovorna reforma investicione klime u Crnoj Gori

Mapa puta je dokument koji je rađen na osnovu SCC istraživanja o poslovanju kompanija u Crnoj Gori i osmišljena je da pomogne kreatorima politika i zagovornicima promjena javnih politika u Crnoj Gori da nauče o različitim ograničenjima koja investiciona klima ima na muškarce i žene preduzetnike, tako da to uzmu u obzir prilikom formulisanja politika i reformi i/ili kada se zalažu za iste. U dokumentu je predstavljeno: kako ograničenja investicione klime utiču na biznis vođen od žena u Crnoj Gori; kako rodno odgovorne politike investicione klime izgledaju, najbolje prakse iz drugih zemalja i niz samostalnih alata za identifikovanje i adresiranje mogućnosti podrške ženama preduzetnicama.

  • Datum dokumenta: Mart 2021

Priručnik za procjenu uticaja propisa na rodnu ravnopravnost

Priručnik predstavlja praktičan alat za procjenu uticaja propisa na centralnom i lokalnom nivou i olakšaće proces uključivanja rodne perspektive u odluke koje se donose na centralnom i lokalnom nivou.

U ovoj brošuri nalaze se najvažnije informacije i praktična uputstva o tome zašto, kad i kako se princip rodne ravnopravnosti može integrisati u propise i druge odluke koje se donose na centralnom i lokalnom nivou.

  • Datum dokumenta: Novembar 2020

SCC osvrt na ekonomsko osnaživanje žena

Dokument predstavlja kratak presjek stanja u oblasti rodne ravnopravnosti u Crnoj Gori, sa aspekta SCC-a, nakon nekoliko mjeseci rada na ovoj temi. Posebna pažnja posvećena je statusu žena i rodnim razlikama u Crnoj Gori, kao i predlogu daljih aktivnosti kako bi se stanje u ovoj oblasti unaprijedilo. Još na samom početku bavljenja ovom temom, SCC je obezbijedio partnerstvo i spremnost za saradnju u smislu prikupljanja podataka za polaznu ocjenu poslovnog okruženja (od poslovnih udruženja) i za upoznavanje sa rodnom ravnopravnošću (vladini zvaničnici), kao i saradnju u uvođenju rodne integracije u projekte, programme i strategije.